Kusog nga ulan ang misugat sa duha namo ka teams, pag-abot sa Cabadbaran City, Agusan del Norte alas dos sa kadlawn kagahapong adlawa, Disyembre 29, mga 95 kilometros una moabot sa among destinasyon, ang Surigao City. Nanghuraw ang daut nga panahon nga posibleng makalangan sa duha ka relief operations didto sa Surigao City ug Siargao Island dungan sa pahimangno sa NDRRMC bahin sa Orange Rainfall Warning pinaagi og text message.

Pag-abot sa among destinasyon, halos taga-tuhod ang baha sa ubang mga kalsada sa may downtown sanglit matud sa usa ka residente, magduha na ka adlaw nga gabundak ang ulan.

Nasayran namo nga gikansela na sab ang barge trips padulong Siargao sa tibuok adlaw tungod sa gakuso-kuso nga balud hinungdan nga natanggong ang Team Siargao ug karong adlawa, Disyembre 30, sakay sa second commercial trip, sila makalarga, kung mouyon ang panahon.

Kuyog ang Team Surigao, nidiretso mi sa ilang city hall ug naabtan namo nga gaagas ang tubig-ulan subay sa tungang hagdanan sulod sa Surigao City Hall main building tungod sa pagkaukang sa atop sa toong bahin niini.

Sumala ni Surigao City Mayor Ernesto “Estong” Matugas nga usa sa pinakaimportanteng kinahanglan nila mao ang trapal.

“Besides food, ang trapal ang amo nakit-an nga kinahanglan gajud kay sige gihapong ulan diri sa Surigao. Naglisud gyud ang mga tao kay ang mga atop gajud namo nanglupad. So para di kaayo mi mabasa, isa gyud na sa pinaka-important nga material nga among girequest… Ang pinaka-affected gajud diri sa amo are those from island barangay, 21 island barangay. Kung unsay nahitabo sa Siargao, pareho ra sa ila so they are really devastated,” pagbutyag sa mayor nga didto na pud nagpuyo sa ibabaw’ng lawak sa city hall aron mas maatiman ang pagdawat sa mga relief goods gikan sa mga donors.

Wala na puy atop ang Surigao Public Market, lakip na ang ilang provincial police office. Kadaghanan sa mga balay ug mga establisamento kung dili man guba, partially damaged. Mga punoan sa kahoy ug poste sa kuryente nangatumba, nakalaray sa kilid sa dalan lakip na ang mga sanga ug gatapun-og nga mga basura.

Nihit ang tubig sa halos tanang lugar. Kasagarang naga-operate nga mga establisamento gasalig lang sa sinalod nga tubig-ulan.

Sulti sa usa ka residente nga si Frederick Escalano nga pagkaon, tubig mainom, materyales sa pag-repair sa balay ang mao gyuy importante alang kanila karon.

“We already started our road clearing. We’re now planning for the rehabilitation of the city along sa paghatag sa mga building materials sa mga balay’ng naguba,” dugang ni Mayor Estong.

Wala gihapoy kuryente ug ang mga residente nakicharge na lang sa ilang mga cellphones ug ubang electronic devices sa gimontar nga charging stations sa SMART ug Globe telecoms nga nagatanyag usab og libreng tawag ug wifi. Arang-arang na lang gumikan kay bisa’g mawala-wala ang signal ug data, naa gihapon gamay. Generator ang gisaligan sa ubang mga businesses labi na ang pipila ka bangko, food chains ug money remittance centers diin sagad makaplagang taas kaayo ang galinya nga mga tao. Posibleng liwas bag-ong tuig na mabalik ang kuryente sa ubang bahin sa siyudad.

Ang taga-Dinagat Island nga si Angel Cabangca midayo pa aron lang maki-charge ug makalukat og kwarta sa remittance center tungod kay wala pa gyuy kuryente sa ilang isla.

Sa ulahing datus sa Surigao City Command Center, 88 na ang naangol, 4 ang namatay ug walay nataho nga missing. Nagapadayon pa ang pag-assess sa danyos sa imprastraktura ug agrikultura sa siyudad.

Pagtuwak sa ulan mga bandang udto, hinay-hinay nga nanggawas ang mga tao aron mamalit. Nibalik na pud ka busy ang kadalanan labi na sa may palengke diin subling namaligya ang mga fruit and vegetable vendors.

Si Caren Lanote, usa ka sidewalk vendor, bisan og buslot pa ang atop sanglit nadat-ogan sa dakong kahoy ang ilang balay, nibalik na’s pamaligya sa iyang pwesto kilid sa plaza.

“Nagtinda-tinda bisan nagpuro-puro ang uyan kay para makaginhawa-ginhawa sab gamay. Makapamanres naay mga kinahanglanon namo,” sulti ni Lanote sa iyang pinulongan.

Giendorso sa Team Surigao gikan sa Probinsyal nga Panggamhanan sa Davao del Norte nga gilangkuban nila ni Provincial Disaster Risk Reduction and Management Division Head Glenda Delideli, ug duha ka personahe sa Provincial Social Welfare and Development Office, Fevelyn Marfe ug Gigi Cacacho ang 1,115 ka sakong bugas ug 100 ka kahon sa sardinas ngadto kang Mayor Matugas. Gilayong gidiskarga usab ang mga relief goods ngadto sa mga barangay gamit ang ilang kaugalingong mga sakyanan.

“First of all, gusto nako magpasalamat kay Kuya Gob Edwin Jubahib. Dako gyud kini nga tabang sa amo nga mga goods… Daghan na gajud ang nitabang, different NGOs, different national agencies, they gave all their resources… So daghan kaayong salamat sa mga NGOs. I’m so overwhelmed nga kini nga mga tao, they took time, they also sacrifice. During Christmas, they spend it on the road para lang mahatag ilang donation diri sa siyudad,” emosyal nga pagpasalamat sa mayor.

Kahinumdoman, giaprobahan sa Sangguniang Panlalawigan ang Res. No. 1210 Series of 2021 ang P15 milyon assistance nga hangyo ni Gobernador Edwin “Kuya Gob” Jubahib gikan sa Quick Response Fund aron itabang sa grabeng naapektuhan sa bagyong Odette diin gibahin kini sa upat: P3 milyon alang sa Surigao City; P2 milyon ngadto sa Siargao Island; P7 milyon sa Cebu ug P3 milyon ngadto sa Bohol.

Lauman karong adlawa, nahatud na sa Team Siargao ang mga relief goods didto sa isla ug sa Enero 2022 nakaskedyul na sab ang paghatud og hinabang didto sa Cebu ug Bohol.

Sa mga buot mag-donate ug moadto sa nasangpit nga siyudad, labi na kung magdugay didto, importanteng magdala og tent o uban pang materyales nga pwede matulogan tungod kay lisud ang pagpangita og hotel o mga inns, kasagaran wala poy kuryente ug tubig. Hibaw-on sab daan ang availability sa boat trips labi na ron nga sige’g ulan kung motabok sa isla.