HAYAG nga kaugmaon ang naghulat sa pagpanguma ug Kape ug nagka-interes karon ang daghang batan-ong Indigenous People (Ata-Manobo) sa Talaingod nga motanom ilabina kay luag ug walay sulod ang kayutaan sulod sa ancestral domain.
Sila si Vilma Anlas, Michael Dagwaan ug Wendell Maanib mga aktibong miembro sa Talaingod Coffee Growers Association (TACOGA) nangeskuyla pa ug kursong Agriculture aron mapalambo ang ilang kahibalo sa panguma ug atentibong namati sa duha ka adlaw “Seminar on Continuous Quality Improvement Standards for Green Coffee Beans.”
Matod ni Dexter May-as nga usa sab ka Lumad ug empleyado sa Municipal Agriculture Office sa Talaingod nga nagka-daghan na karon ang mga batan-on nga desidido manguma ug kape. Iyang gitug-an nga sa Sitio Tibucag adunay 109 ka mga batan-on samtang adunay 41 sa Sitio Km31 nga ubos traynta anyos ang edad ug desididong mag-uma.
“Usa sa program thrust sa atong Mayor Jonnie Libayao nga makahatag gayod ug panginabuhian sa katawhan ning atong lungsod. Ubos sa atong Municipal Agriculturist, isip paghatag suporta sa atong kabatan-onan, ato silang gilakip sa atong plans and programs labi pa sa kape nga sektor nga makahatag panginabuhian. Isa siya sa mga industrial crops nga dako’g potential diha sa merkado,” matod ni May-as human sa actual demonstration didto sa coffee farm ni Romulo Bongcali sa Sitio Uraya, Martes, Hulyo 28.
Si Bongcali walay pagduhaduha nga mitanom ug kapeng Arabica.
“Isa ni sa akong natan-aw dire sa Uraya, ang iyahang klima may potensyal sa Arabica coffee, natestingan nako, nakatanom ko adtong 2016 November. Nakita nako gwapo iyahang pagtubo, naka-kuan gyod sa among panginabuhi dire sa Uraya, dako kaayong tabang. . .Alang sa akong mga kaubanan, mga IPs nga motanom gyod ug kape para mahimo gyod ning Talaingod nga Coffee Corridor nga atong gi-damgo,” sulti Romulo.
Sa bahin ni Dexter May-as, iyang gipanawagan ang mga IPs sa pinulongang Ata-Manobo nga gihubad sa binisaya.
“Ako nagahangyo kinasingkasing sa katawhang Lumad ilabi na sa kabatan-onang Lumad, sa akong kaubang Lumad nga dili magduhaduha, dili maulaw magduol sa opisina kay isa sa prayoridad sa atong Mayor ang panginabuhian nga makatabang ugma ug kalamboan, kay tungod dako pa kita’g luna ning atong lungsod,” pag-awhag ni May-as.
Tungod sa potensyal sa kape, gidala sa probinsyal nga panggamhanan sa Davao del Norte ni Gobernador (Kuya Gob) Edwin Jubahib sa pakig-tambayayong sa tabang sa Department of Trade and Industry (DTI) ang programa sa Rural Agro-Enterprise Partnership and Inclusive Development (RAPID Growth), Agricultural Cooperative Development International and Volunteers in Overseas Cooperative Assistance (ACDI-VOCA), PhilCAFE ug munisipyo sa Talaingod aron palamboon ang tanom ug bisan pagbaligya sa produkto.
“Sa programa sa ACDI-VOCA PhilCAFE project, gikan seed to cup; pag-produce pa lang sa seedling diha na ang assistance hangtod sa harvesting, processing ug even pag-abot na sa market sa atong produkto,” pasalig ni Ludovico “Jun” Ramirez sa mga mag-uuma sa kape.
Naghulat kanunay ang Purge Coffee Roaster sa Davao City nga mopalit sa kape bisan hangtod P750 ang kilo depende sa klase sa liso ug lami sa maong kape.
