KAY REGULAR nga gibisita ug baha kada tuig, gipasabot ang publiko sa Planning & Early Warning Section sa Davao del Norte Provincial Risk Reduction Management Council (PDRRMC) labot sa gidaghanon sa ulan aron maka-desisyon ug molihok nga husto.
“Explain sa nako unsa ka dako ning one millimetre (1mm) nga ulan. Kanang 1mm nga ulan equivalent na siya sa usa ka litro nga tubig nga imong iyabo per square meter. Kung naa ka’y 100 sq. m. nga yuta then miulan ug 20mm sa usa ka oras, meaning to say kada usa ka square meter giyab-an to siya ug 20 ka litro nga tubig. Imagine ing-ana kadaghan nga tubig nga giyabo. Unya kung ang imong lugar bahaonon, inland resort gyod na pagkahuman,” matod ni Planning & Early Warning Section Head Eric Rosillo atoll sa programang “DavNor Sayron Ta,” Lunes, Marso 26.
Matod sa PDRRMC Section Head Rosillo nga adunay upat ka klase sa ulan ug ginasukod base sa rain gauge o pangsukod sa ulan. Ang 1mm hangtod 2.5mm gitawag nga Light Rains o taligsik lang. Ang 2.5 hangtod 7.5mm gitawag Moderate rains ug medyo kusog na ang mag-motorsiklo mabasa na gyod. Ang 7.5 hangtod 15mm gitawag na ug Heavy rains ug moawas na ang mga kanal. ang lugar nga bahaonon seguradong makasinati na ug pagbaha; samtang ang 15mm pataas ngadto sa 30 o sobra pa ginatawag na ug Torrential rains or Heavy rains, ang kasagaran nga termino nga ginahatag kung dunay bagyo kung masulod sa dayametro sa bagyo ang usa ka lugar.
Sanglit walay mga rain gauge ang halos tanang balay, gipasayon pa gyod ni Mr. Rosillo ang mga termino sa pag-ulan.
“For example naa kay sakyanan nag-drive ka sa highway. I-full nimo ang wiper, paspas na, maklaro pa nimo ang agianan, that is heavy rains. Pero kung naka-full na ang imong wiper zero visibility na ka, that is torrential rains,” dugang pagpasabot ni Rosillo.
Atol sa interbyu subli-subling gipalanog sa PDRRMC Section Head ang kahinungdanon sa kanunay’ng pangandam bisan kung walay gibalita nga bagyo.
“Ato gyong ginahangyo kanunay ang panawagan ni Governor Anthony nga aron malayo sa peligro Paminaw sa Pahimangno, Likayi ang Kasubo,” pagsubli ni Rosillo sa pasidaan ni Gob AGR.
Kalangkit sa pagpangandam, gibutyag ni Rosillo nga sa kasamtangan gitukod karon sa probinsyal nga panggamhanan sa Davao del Norte diha sa Talaingod, Kapalong ug Asuncion, ang “mass sirens” nga 60 piyes (feet) ang gitas-on ug depende sa dapit mabati ang tingog sobra 3 kilometros ang gilay-on. Ang parehas nga mass sirens tukoran sab didto sa Sto. Tomas, Dujali ug Carmen alang sa ikaduhang hugna.
Niinig pagsulat gilaoman nga mosulod sa Philippione Area of Responsibility ang bagyong “Jewalat” ug tawgon kini ug bagyong “Kaloy.”
